ต่อมเหม็นแมว-ต่อมเหม็นสุนัข ไม่บีบออกจะอันตรายไหม?

ขนาดน้องแมวซึ่งเป็นสัตว์รักสะอาด คุณพ่อคุณแม่ยังอาจสังเกตได้ว่าน้องแมว น้องหมาส่งกลิ่นเหม็นโชยมา ทั้ง ๆ ที่อาบน้ำให้น้องไป นั่นเป็นเพราะต่อมเหม็นแมว ต่อมเหม็นสุนัข หรือที่เรียกว่า “ต่อมข้างก้น” ซึ่งทำให้เกิดกลิ่นเฉพาะตัว โดยในบางครั้งเราจะเห็นว่าน้องแมวหรือน้องหมา เมื่อเจอตัวอื่นที่แปลกหน้าจะชอบดมที่ก้นของอีกตัวนึงตลอด นั่นก็เป็นเพราะต่อมเหม็นแมว ต่อมเหม็นสุนัขนั่นเองครับ วันนี้เราจะมาทำความรู้จักกับต่อมข้างก้นนี้ให้ละเอียด พร้อมข้อมูลที่น่าสนใจอื่น ๆ เช่น ต่อมเหม็นแมว ต้องบีบไหม, ต่อมเหม็นแมวอักเสบ เรื่องที่ต้องระวังเป็นพิเศษ รวมถึงวิธีบีบต่อมเหม็นแมว บีบต่อมเหม็นสุนัขอย่างถูกวิธีด้วยตัวเองครับ—หมอเอ็ม สัตวแพทย์ประจำ Ultravet Pet Wellness Clinic 

ต่อมเหม็นแมว ต่อมเหม็นสุนัข คือ ต่อมข้างก้น (Anal Gland / Anal Sac) ซึ่งต่อมนี้จะอยู่บริเวณข้างรูก้น ซึ่งต่อมเหม็นแมวและสุนัขจะมีอยู่ 2 จุดซ้าย-ขวา ในตำแหน่ง 4 นาฬิกาและ 8 นาฬิกา สำหรับต่อมเหม็นจะทำหน้าที่ผลิตสารคัดหลั่ง โดยเป็นกลิ่นเฉพาะตัวของตัวนั้น ๆ และอาจมีกลิ่นที่ไม่เหมือนกัน ซึ่งปกติแล้วภายในต่อมจะไม่มีสารคัดหลั่ง แต่เมื่อถึงเวลาที่น้อง ๆ เกิดอาการตกใจ กลัว หรือต้องการแสดงอาณาเขต หรือเวลาขับถ่าย ตัวต่อมเหม็นจะผลิตสารคัดหลั่งและถูกขับออกมา

ขอบคุณภาพจาก : vcacanada.com

ต่อมเหม็นจะมีทางเชื่อมติดกับทวารหนัก และมีที่ปิดกั้นเพื่อเก็บของเหลว ในเวลาที่น้อง ๆ ขับถ่ายออกมา สารคัดหลั่งบริเวณต่อมเหม็นแมว หรือต่อมเหม็นสุนัข จะถูกปล่อยออกมาแล้วไปติดกับอุจจาระทำให้มีกลิ่นเฉพาะตัว ซึ่งถือว่าเป็นการแสดงอาณาเขตของน้อง ๆ นั่นเองครับ โดยหลักการของต่อมเหม็นก็จะเหมือนกับตัวสกั๊งค์ที่หลายคนรู้จักกันดี ซึ่งเวลาที่สกั๊งค์มีการต่อสู้กับตัวอื่น ต่อมเหม็นก็จะถูกผลิตสารคัดหลั่งที่ส่งกลิ่นเหม็นโชยออกมาครับ

คุณพ่อคุณแม่หลายท่านอาจสงสัยว่า ต่อมเหม็นสุนัข ต่อมเหม็นแมว ต้องบีบไหม? โดยหมอแนะนำว่า หากน้อง ๆ ยังไม่ได้มีปัญหาเรื่องการอักเสบ หรือไม่ได้มีปัญหาอะไร ก็ไม่จำเป็นต้องบีบออกก็ได้ครับ เพียงแค่ทำความสะอาดด้วยการใช้สำลีชุบกับน้ำอุ่น และคอยเช็ด-นวดเบา ๆ บริเวณต่อมเหม็น โดยการดูแลทำความสะอาดจะช่วยให้น้อง ๆ สบายตัวมากขึ้น

แต่หากในกรณีที่น้อง ๆ มีอาการของต่อมเหม็นที่ผิดปกติ ทำให้มีการผลิตสารคัดหลั่งที่มากกว่าปกติ หรือไม่สามารถขับสารคัดหลั่งออกมาได้เอง ซึ่งเมื่อปล่อยทิ้งไว้นาน ๆ อาจทำให้เกิดการอักเสบตามมาได้ครับ ดังนั้น ในกรณีแบบนี้เราจำเป็นต้องบีบต่อมเหม็นแมว บีบต่อมเหม็นสุนัขออกครับ เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงที่จะเกิดต่อมเหม็นสุนัข หรือต่อมเหม็นแมวอักเสบ

อย่างที่หมอได้บอกไว้ในข้างต้นนะครับว่า ในน้องแมวหรือน้องหมาบางตัว อาจจะไม่สามารถขับสารคัดหลั่งที่อยู่ในต่อมเหม็นออกมาได้ ซึ่งอาจจะเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น เป็นสุนัขหรือแมวอ้วน, สุนัขพันธุ์เล็ก, มีภาวะปากท่อของต่อมเหม็นมีขนาดเล็ก, น้องแมวหรือน้องหมาที่ตกใจง่าย ตกใจบ่อย จนทำให้เกิดการหลั่งสารคัดหลั่งมากเกินไป, น้องแมวหรือน้องหมามีภาวะท้องผูก หรือมีสารคัดหลั่งลักษณะที่แข็งคล้ายกับแป้ง

โดยสาเหตุต่าง ๆ เหล่านี้เอง อาจทำให้น้อง ๆ เสี่ยงต่อกาอุดตัน และทำให้เกิดต่อมเหม็นสุนัข หรือต่อมเหม็นแมวอักเสบตามมาได้ครับ

อาการต่อมเหม็นสุนัข ต่อมเหม็นแมวอักเสบ

• น้องแมวหรือน้องหมาชอบเอาก้นไถกับพื้น
• น้อง ๆ พยายามเลียก้นบ่อย ๆ 
• สังเกตเห็นว่าต่อมข้างก้น หรือต่อมเหม็นแมว ต่อมเหม็นสุนัขบวมแดง หรือบางครั้งมีน้ำเหม็น ๆ หรือน้ำปนกับเลือดไหลออกมา 
• อาจมีไข้ ซึม หรือมีอาการท้องผูกร่วมด้วย
• หากเป็นระยะรุนแรง จะทำให้มีฝี บวมแดง หรือปริแตกออกมา

หากคุณพ่อคุณแม่สังเกตเห็นอาการตามข้างต้น และสงสัยว่าน้อง ๆ มีต่อมเหม็นอักเสบ แนะนำให้พาน้อง ๆ ไปพบสัตวแพทย์ เพื่อทำการรักษาต่อมเหม็นสุนัข หรือต่อมเหม็นแมวอักเสบอย่างถูกวิธี ซึ่งการรักษาก็จะขึ้นอยู่กับอาการ โดยหากอาการไม่ได้รุนแรงมาก สัตวแพทย์จะทำการบีบนำของเหลวที่อยู่ในต่อมเหม็นออก รวมไปถึงการใช้ยาเพื่อป้องกันการติดเชื้อ จากนั้น แนะนำให้ทำความสะอาดบาดแผลเป็นประจำทุกวัน ส่วนอาการต่อมเหม็นสุนัข ต่อมเหม็นแมวอักเสบขั้นรุนแรง หรือไม่สามารถรักษาด้วยการให้ยาได้ สัตวแพทย์อาจพิจารณใช้วิธีผ่าตัดนำต่อมเหม็นหรือต่อมข้างก้นออกครับ

คุณพ่อคุณแม่สามารถป้องกันภาวะต่อมเหม็นสุนัข ต่อมเหม็นแมวอักเสบ ได้ด้วยการบีบต่อมเหม็นสุนัข หรือบีบต่อมเหม็นแมวได้ที่บ้านครับ แนะนำให้ทำในขั้นตอนการอาบน้ำ สำหรับความถี่นั้น ควรทำทุก ๆ 2-4 สัปดาห์ เดี๋ยวเรามาดูกันครับว่า วิธีบีบต่อมเหม็นให้น้อง ๆ ด้วยตัวเอง ต้องมีขั้นตอนอย่างไรบ้างครับ

• เตรียมสำลีและน้ำสะอาด
• หากน้องแมวหรือน้องหมามีขนเยอะ แนะนำให้ใช้ปัตตาเลี่ยนโกนขนออกก่อน
• จับน้องแมวให้อยู่นิ่ง ๆ โดยให้หน้าหันออกจากตัวเรา 
• ยกหางน้องแมวหรือน้องหมาขึ้น ให้เห็นตำแหน่งของต่อมเหม็นได้อย่างชัดเจน
• จากนั้น ใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้ค่อย ๆ กดบีบต่อมเหม็นแมว หรือบีบต่อมเหม็นสุนับ โดยกดขึ้นและลงเบามือ เพื่อให้ของเหลวที่อยู่ในต่อมเหม็นออกมาจนหมด
• ใช้สำลีชุบน้ำสะอาดเช็ดทำความสะอาดให้เรียบร้อย 

หากคุณพ่อคุณแม่บ้านไหนที่ไม่สะดวกบีบต่อมเหม็นด้วยตัวเอง ที่ Ultra Wet Pet Wellness Clinic เรามีบริการบีบต่อมเหม็นสุนัข หรือบีบต่อมเหม็นแมว ที่รวมอยู่ในบริการอาบน้ำ โดยเจ้าหน้าที่ผู้เชี่ยวชาญครับ ซึ่งในบริการนี้จะมีทั้งการอาบน้ำธรรมดา (รวมตัดเล็บ+เช็ดหู) และอาบน้ำ+การทำโอโซนสปา ช่วยให้น้อง ๆ ตัวสะอาดพร้อมความผ่อนคลายด้วยระบบน้ำโอโซน กำจัดฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ลดโอกาสเกิดโรคผิวหนังสุนัข-แมว บำรุงผิวหนังและเส้นขน  โดยจะรวมบริการตัดเล็บ เช็ดหู ไถขนใต้ท้อง ไถขนรอบก้น แปรงฟัน และบีบต่อมเหม็นแมว หรือบีบต่อมเหม็นสุนัขครับ

ทั้งนี้ หากคุณพ่อคุณแม่สนใจพาน้อง ๆ มาเข้ารับบริการอาบน้ำ-ตัดขน-สปา พร้อมบีบต่อมเหม็น สามารถสอบถาม หรือนัดจองคิวได้ที่ LINE : @ultravet

สรุป

          ต่อมเหม็นแมว ต่อมเหม็นสุนัข ถึงแม้ว่าในน้อง ๆ บางตัวที่ยังไม่มีอาการรุนแรง แต่ถึงอย่างไรก็ตาม หมออยากแนะนำให้คุณพ่อคุณแม่คอยสังเกตลูก ๆ ที่บ้าน เพราะบางครั้งต่อมเหม็นที่เกิดขึ้นอาจมีการอุดตันและทำให้ต่อมเหม็นสุนัข หรือต่อมเหม็นแมวอักเสบได้ครับ โดยสามารถดูแลและป้องกันได้ ด้วยการบีบต่อมเหม็นแมว หรือบีบต่อมเหม็นสุนัขด้วยตัวเองตามคำแนะนำ หรือเข้ารับบริการอาบน้ำ-บีบต่อมเหม็นโดยเจ้าหน้าที่ผู้เชี่ยวชาญได้ที่ Ultravet Pet Wellness Clinic ทั้งนี้ หากพบว่าน้อง ๆ มีอาการของต่อมเหม็นอักเสบ ให้รีบเข้ารับการรักษาอย่างถูกวิธีกับสัตวแพทย์ทันที เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดอาการแทรกซ้อนที่อาจตามมาได้ครับ

ติดต่อ – ปรึกษาแพทย์

• Lakeside Villa 1 เลขที่ 901/3-5 (Shop 2) หมู่ 15 ถนน บางนา-ตราด, 
• กรุงเทพมหานคร อำเภอบางพลี สมุทรปราการ 10540
• เวลาทำการ : 09.00 – 20.00 น. (หยุดวันอังคาร)
• เบอร์ติดต่อ : 065-526-5994
• Line : @Ultravet

สัตวแพทย์ประจำ
Ultravet Pet Wellness Clinic

น.สพ.ศุภกิตติ์ สีดำ (คุณหมอเอ็ม)