11 เคล็ดลับวิธีป้องกันและกำจัดเห็บหมัดในสุนัขแบบอยู่หมัด

เรื่องของ “เห็บหมัด” อีกปัญหาที่คอยรบกวนใจบรรดาคุณพ่อคุณแม่เหล่าสัตว์เลี้ยงกันมาอย่างยาวนาน โดยเฉพาะช่วงหน้าฝนที่เป็นฤดูที่เหมาะแก่การแพร่พันธุ์ของบรรดาเห็บหมัดทั้งหลายเลยล่ะครับ โดยเมื่อเจ้าเห็บหมัดมากัดน้อง ๆ นอกจากอาการคันแล้ว ยังเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่าง ๆ ตามได้หลายอย่างเลยครับ ไม่ว่าจะเป็น

• โรคโลหิตจาง (Anemia) ที่สามารถเป็นสาเหตุของอาการ สุนัขเหงือกซีด
• ผิวหนังอักเสบบริเวณที่ถูกกัด (Dermatitis)
• ภาวะแพ้น้ำลายหมัด (Flea bite allergy)
• โรคพยาธิในเลือด (Blood parasite)

ซึ่งถ้าหากถามสัตวแพทย์ทั่วทั้งโลกว่า “หมอมีวิธีการแก้ปัญหาเห็บหมัดที่ดีที่สุดและมีประสิทธิภาพมากที่สุดอย่างไร?” คำตอบก็คือ “การใช้ยาหรือผลิตภัณฑ์ป้องกันเห็บหมัดต่อเนื่องอย่างเป็นประจำ” แต่ … แค่เท่านั้นอาจจะยังไม่พอ! วันนี้หมอจะมาแนะอีก 11 วิธีที่จะทำให้น้อง ๆ ปลอดภัยจากเห็บหมัดมากที่สุดกันครับ

ในปัจจุบันแต่ละบริษัทได้ผลิตยาหรือผลิตภัณฑ์ป้องกันและกำจัดเห็บหมัดมาให้เลือกใช้กันอย่างหลากหลาย เช่น

• ยาหยดหลังสุนัข / ยาหยดหลังแมว
• ยากินรายเดือน/ราย 3 เดือน
• สเปรย์พ่นกำจัดเห็บหมัด
• ยาที่ใช้สำหรับอาบน้ำเพื่อกำจัดเห็บหมัด / แชมพูกำจัดเห็บหมัด
• ปลอกคอกำจัดเห็บหมัด

แต่ละตัวก็จะมีรูปแบบการให้ยา กลไกการออกฤทธิ์ และประสิทธิภาพที่แตกต่างกันไป ซึ่งในการเลือกใช้ยาแต่ละตัวเราก็จะต้องคำนึงถึงปัจจัยทางด้านสุขภาพ, อายุ, ภาวะการตั้งท้องและการให้นมลูก, ความสะดวกในการให้ยา และปริมาณเห็บหมัดที่อยู่บนตัวน้อง ๆ แต่ไม่ต้องกังวลไปครับ! หมอแนะนำว่าถ้าไม่มั่นใจว่าจะเลือกใช้ตัวไหนดี แนะนำให้ปรึกษาสัตวแพทย์ทุกคนได้เลย ว่าแบบไหนจะเหมาะสมกับลูกๆของเรามากที่สุดครับ

เพื่อคงคุณภาพและประสิทธิภาพของยา ผลิตภัณฑ์ป้องกันและกำจัดเห็บหมัดส่วนใหญ่จะแนะนำให้เก็บในที่พ้นจากแสงแดด แสง UV และอยู่ในอุณหภูมิห้องปกติ นอกจากนี้จะมียาบางชนิดอาจจะทำเป็นยาเม็ดที่มีกลิ่นคล้ายขนมเราก็อาจจะต้องเก็บให้พ้นพวกแมลง, มดต่าง ๆ ด้วยครับ

เมื่อเวลาน้อง ๆ ออกไปวิ่งเล่น หรือออกไปขับถ่ายบริเวณนอกบ้านอาจจะทำให้มีเห็บและหมัดแอบตามติดกลับมาด้วย ซึ่งบอกเลยว่าประเทศไทยบ้านเรานั้นมีเยอะมาก ๆ จริง ๆ ครับ ถึงแม้ว่าเราจะใช้ผลิตภัณฑ์ป้องกันเห็บหมัดแล้วก็ตามแต่เราก็คงไม่อยากให้มันมีโอกาสขึ้นมาบนตัวน้องหมาของเราอยู่ดี เพราะฉะนั้นถ้าเราพอมีเวลาอาจจะหมั่นสังเกตตามบริเวณที่อาจจะมีเห็บหมัดติดมาได้

จากข้อ 3 ที่ผ่านมา ทีนี้เมื่อเราเจอตัวเห็บหมัดแบบตัวเป็น ๆ แล้วเนี่ย … เราจะทำอย่างไรกับมันดี? อุปกรณ์ที่หาได้ง่ายส่วนใหญเลยก็คือ ‘คีมปากคีบ’ หรือ ‘แหนบ’ นั่นเอง พยายามหาอันที่ปากเล็ก ขอบไม่หนามาก บริเวณส่วนปากคีบยิ่งเล็กยิ่งดี เพราะว่าเห็บนั้นจะมีลำตัวใหญ่อ้วน แต่จะมีส่วนปากเล็กมีหนามเหมือนเป็นฉมวกเพื่อใช้กัดและยึดเกาะกับตัวน้องหมา

บางบ้านที่อาจจะเลี้ยงน้องหมาไว้นอกบ้านหรือให้นอนนอกบ้านโดยเฉพาะพันธุ์กลาง-ใหญ่ เราอาจจะต้องจัดสรรพื้นที่บ้านให้เขาได้อยู่โดยเฉพาะ หรือถ้ามีกำลังทรัพย์เพียงพออาจจะจัดหาซื้อบ้านสุนัขไปเลย เพื่อที่เราจะสามารถดูแลป้องกันเห็บหมัดจากพื้นที่บริเวณนั้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยที่เราจะสามารถใช้น้ำยากำจัดเห็บหมัดแบบผสมน้ำคอยฉีดพ่นบริเวณที่นอนของน้อง ๆ และบริเวณรอบ ๆ ได้อย่างง่ายดาย

บริเวณพื้นที่หญ้าสูง ๆ หรือที่รก ๆ ตามพงหญ้า มักจะเป็นแหล่งของพวกเห็บหมัดเลยเพราะฉะนั้นถ้าเราพยายามตัดหญ้าอยู่บ่อย ๆ จะช่วยให้เห็บหมัดกระโดดขึ้นมาบนตัวน้องหมาได้ยากขึ้น ก็จะเป็นการลดโอกาสและลดปริมาณเห็บหมัดที่เกาะตามตัวน้องหมาได้ด้วยครับ

ในกรณีที่บ้านมีน้อง ๆ อยู่ด้วยกันหลายตัว แนะนำให้ทำการป้องกันเห็บหมัดให้กับน้อง ๆ ภายในวันเดียวกัน เพราะหากสมมติเรามีน้องหมาอยู่ 2 ตัว ตัวหนึ่งทำการป้องกันเห็บหมัดเรียบร้อย แต่น้องอีกตัวจะยังคงมีเห็บหมัดที่อาศัยเกาะผิวหนังน้องได้อยู่ และอาจทำให้ยังมีการแพร่พันธุ์อยู่ ได้นั้น เพื่อที่จะได้กำจัดเห็บหมัดให้หมดในคราวเดียว แนะนำพาน้อง ๆ ป้องกัน-กำจัดเห็บหมัดในทีเดียวเลยจะดีที่สุดครับ

เมื่อใช้ยาป้องกันเห็บหมัดไปแล้ว ในช่วงวันแรก ๆ เมื่อตัวยาออกฤทธิ์เราอาจจะเห็นเห็บหมัดเดินออกมาตายนอกตัวน้องหมา และบริเวณรอบ ๆ เราจึงอาจจะต้องนำพวกเบาะรองนอน หรือผ้าที่ใช้รองนอนไปทำความสะอาดซักด้วยผงซักฟอกธรรมดา และทำความสะอาดบริเวณพรม โซฟาโดยใช้เครื่องดูดฝุ่น และกวาดทำความสะอาดพื้นทั้งหมดอีกครั้บด้วยนะครับ

ถ้าเราพบตัวเห็บและหมัดบุกเข้ามาในบ้านเราแล้วสิ่งที่กำจัดได้ คือ พวกผลิตภัณสเปรย์กำจัดเห็บหมัด และยากำจัดเห็บหมัดแบบผสมน้ำ “ไบติคอล 6% Bayticol” โดยผสมไบติคอล 1 ซีซี ต่อน้ำ 1.5 ลิตร ใส่ฟ็อกกี้ฉีดพ่นบริเวณพื้น ตามซอกหลืบต่าง ๆ หรือใช้ถูพื้นให้ทั่วทั้งห้องได้เลยครับ แต่ทั้งนี้ หมอแนะนำว่าจะต้องงดใช้ห้องนั้นหรือบริเวณนั้นประมาณ 12-24 ชั่วโมงด้วยนะครับ เนื่องจากกลิ่นที่รุนแรงของน้ำยา โดยเราอาจจะฉีดน้ำยาทิ้งไว้ประมาณ 4-6 ชั่วโมง แล้วถูพื้นด้วยน้ำเปล่าซ้ำ หรือใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดซ้ำบริเวณตามซอกหลืบก็ได้ครับ

ถ้าใช้วิธีทั้งหมดที่กล่าวมาข้างต้นแล้วยังพบเห็บหมัดเยอะอีก ต้องบอกว่าน้อง ๆ อาจจะอยู่ในแหล่งที่มีอภิมหาเห็บและหมัด  หรืออาจจะมีน้องจรที่อยู่ใกล้ ๆ คอยมาเที่ยวหากันอยู่บ่อย ๆ ถ้าเป็นแบบนี้ เราอาจจะต้องหลีกเลี่ยงสิ่งแวดล้อมที่อาจจะมีเห็บและหมัดอยู่เยอะ ๆ เพราะว่าต่อให้ใช้ยาแล้วทำให้ตัวเก่าตายไป แต่ตัวใหม่ก็ยังจะขึ้นมาได้เรื่อย ๆ อยู่ดีได้ครับ เราก็อาจจะต้องหลีกเลี่ยงสถานที่นั้นไปเลย ก็จะเป็นผลดีต่อน้อง ๆ มากกว่าครับ

ขอขอบคุณข้ออ้างอิงจาก American kennel club
READ VPN (รศ. สพ.ญ. ดร. มีนา สาริกะภูติ)